Αθήνα, Σεπτέμβριος  2022,  100 χρόνια μετά το 1922.

Αγαπητές συμπατριώτισσες, Αγαπητοί συμπατριώτες,                                                 

Φέτος διανύουμε ένα έτος συναισθηματικά φορτισμένο λόγω των 100 χρόνων από τη Μικρασιατική Καταστροφή. Τιμώντας αυτήν την επέτειο, το Λαογραφικό Μουσείο ‘Ισαρη και ο Σύλλογος των απανταχού Ισαραίων  «Ο Άγιος Νικόλαος», ζωντανεύουν στιγμές από το χρονικό της ιστορικής περιόδου μέσα από:

• αφιέρωμα ιστορικής μνήμης που επιμελήθηκε και παρουσιάζει καθηγητής ο Γενικός Γραμματέας Γεώργιος Φωτ. Σιώρης, με τη συνδρομή του μέλους Γεωργίου Α. Ζορμπά, με τίτλο: «Μικρά Ασία: Λάμψη – Καταστροφή – Μνήμη για έναν Ισαραίο ήρωα».-
• την παρουσίαση Ισαραίων που υπηρέτησαν στη Μικρά Ασία την εν λόγω περίοδο,
• την έκθεση δύο στρατιωτικών στολών του ήρωα Ταγματάρχη ΠΖ. Θ. Κ.Σιώρη που έπεσε στη Μαγνησία Μ. Ασίας, οι οποίες φυλάσσονται στο ισόγειο του Μουσείου και είναι ευγενής δωρεά του εγγονού Κων/νου Θ. Σιώρη και της εγγονής του Πηνελόπης Θ. Σιώρη από το 2014 στων οποίων την κατοχή περιήλθαν από τη γιαγιά τους Πηνελόπη Σιώρη.

Βιβλία για την Καταστροφή

Μικρά Ασία: Λάμψη – Καταστροφή

ΣΜΥΡΝΗ: από τις αρχαιότερες πόλεις και λιμάνια της Μεσογείου της αρχαίας Ιωνίας. Ιδρύθηκε  περί το 3.000 π.Χ. κι έχει καταγεγραμμένη ιστορία 8.500 χρόνων.

Κάποτε την αποκαλούσαν «η Καλλίστη των πασών» (κατά τον Στράβωνα), κοσμοπολίτισσα, αρχόντισσα και Παρίσι του Λεβάντε.

Το 1922 η Σμύρνη, δίχως τα προάστια και τα τριγύρω χωριά, αριθμούσε 370.000 κατοίκους, εκ των οποίων οι:

• 165.000 ήταν Έλληνες
• 80.000 Τούρκοι
• 55.000 Εβραίοι
• 40.000 Αρμένιοι
• 6.000 Λεβαντίνοι και
• 30.000 διάφορες άλλες εθνικότητες.

Το πληθυσμιακό αυτό αμάλγαμα απέδωσε στη Σμύρνη τον χαρακτηρισμό «Γκιαούρ Ιζμίρ» (Η Σμύρνη των απίστων).

H γόνιμη περίοδος της πολυπολιτισμικότητας μετά το τέλος των πολέμων από το 1919 που ο Ελληνικός Στρατός αποβιβάστηκε στη ξακουστή Σμύρνη της Ιωνίας.....

....και έπειτα ο τραγικός Σεπτέμβρης του 1922:

• η υποχώρηση του ελληνικού στρατού,
• η Μεγάλη Ιδέα που χάθηκε μαζί με τη Σμύρνη,
• οι σπαρακτικές αφηγήσεις πολεμιστών και των αμάχων,
• το τραύμα του ξεριζωμού και η νοσταλγία για τις χαμένες πατρίδες.

Η κατάληξη της Μικρασιατικής εκστρατείας το φθινόπωρο του 1922, ήταν ο τραγικός  ξεριζωμός του ελληνικού πληθυσμού από τις πατρογονικές εστίες του στη Μ. Ασία, τον Πόντο και την Ανατ. Θράκη. Η Αθήνα, όπως και όλη η Ελλάδα, δέχθηκε εκατοντάδες  χιλιάδες πρόσφυγες, οι περισσότεροι, παιδιά, γυναίκες και ηλικιωμένοι. Οι πρώτες μέρες στην Ελλάδα, σκληρές και μαρτυρικές:

• αυτοσχέδιοι καταυλισμοί,
• δημόσια κτίρια και σχολεία που μετατράπηκαν σε νοσοκομεία,
• άνθρωποι και ευκατάστατες οικογένειες που βρέθηκαν, από τη μια μέρα στην άλλη, στον δρόμο.

Αναφορικά με το στράτευμα οι πηγές αναφέρουν την αποστολή 200.000 στρατιωτών (οπλίτες  και βαθμοφόρους),  από τους οποίους  οι 40.000 δεν επέστρεψαν στη μητέρα πατρίδα. Ο φόρος αίματος και η οικονομική κατάρρευση όπως και η πολιτειακή αστάθεια, σημάδεψαν  αυτές τις στιγμές με τον τίτλο Μικρασιατική Καταστροφή. Το 2022, 100 χρόνια μετά την Καταστροφή του 1922, δεν είναι επέτειος  για να χαρούμε αλλά είναι αφορμή να στοχαστούμε με ενσυναίσθηση το σήμερα με τις διδαχές του παρελθόντος!

Η Μικρασιατική Εκστρατεία, γνωστή διεθνώς ως Ελληνοτουρκικός Πόλεμος του 1919–1922 και στην Τουρκία ως Kurtuluş Savaşı Batı Cephesi (Δυτικό Μέτωπο του Τουρκικού πολέμου της Ανεξαρτησίας), ήταν μια σειρά στρατιωτικών γεγονότων, που συνέβησαν κατά το διαμελισμό της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο μεταξύ Μαΐου 1919 και Οκτωβρίου 1922. Ο πόλεμος διεξήχθη μεταξύ της Ελλάδας και του Τουρκικού Εθνικού Κινήματος, που θα ίδρυε αργότερα τη Δημοκρατία της Τουρκίας. Η κατάληξη της Μικρασιατικής εκστρατείας, που ξεκίνησε τον Μάιο του 1919 συντελέστηκε τον Αύγουστο του 1922, με την κατάρρευση του μετώπου και τη διάλυση της Στρατιάς της Μικράς Ασίας.

Πολλές  είναι οι πολιτικές και οι στρατιωτικές ευθύνες για την καταστροφή. Επιπλέον, ο κακός εφοδιασμός, οι κακουχίες και η μη επίτευξη των στόχων των επιχειρήσεων επέδρασαν επί της πειθαρχίας του στρατεύματος, αξιωματικών και οπλιτών. Η αβεβαιότητα για την εξέλιξη των επιχειρήσεων και η πεποίθηση ότι όλες αυτές οι θυσίες θα απέβαιναν μάταιες, μείωνε καθημερινά το ηθικό των ανδρών. Τα πολιτικά πάθη και μίση εισχώρησαν στις τάξεις του στρατεύματος. Οι λιποτάκτες αυξήθηκαν σημαντικά και περιφέρονταν στα μετόπισθεν ληστεύοντας, ενώ άλλοι στρατιώτες έπαιρναν άδεια και παρέμεναν στην παλαιά Ελλάδα. Αυτή η κατάσταση της Στρατιάς, όπως αναφέρθηκε παραπάνω, δε θύμιζε σε τίποτε τη Στρατιά που επιτίθονταν στο «Καλέ Γκρότο» στις 13-17 Αυγούστου του 1922.

Στο ματωμένο βραχώδες ύψωμα του «Καλέ Γκρότο» λίγο πριν την Άγκυρα οι εύζωνες του Aντχη  Νικ. Πλαστήρα,  πολέμησαν γενναία και νίκησαν. Βγήκε η φήμη ότι ο Ν. Πλαστήρας φονεύθηκε σε αυτή τη μάχη αλλά ο ίδιος διέψευσε με επιστολή του γρήγορα  το γεγονός που θορύβησε τους πάντες στο μέτωπο μέχρι και την Αθήνα!

Νικ. Πλαστήρας, 1922

Αυτή η Στρατιά όμως, απορρόφησε όσο ήταν δυνατόν την τουρκική επίθεση και συμπτύχθηκε στα παράλια του Αιγαίου. Ο πεζός ο οποίος 2 χρόνια πριν περπάτησε 700 km. φθάνοντας έξω από την Άγκυρα διαβαίνοντας την  αλμυρή έρημο και το Σαγγάριο ποταμό πολεμώντας και κερδίζοντας κάθε σπιθαμή εδάφους με τη λόγχη του, αυτός ο πεζός κινήθηκε και πάλι τον Αύγουστο του 1922 περπατώντας 700 km και πολεμώντας αλλά υπό τις πλέον δυσμενείς συνθήκες τώρα, επιστρέφοντας στα παράλια του Αιγαίου. Η προηγηθείσα της επίθεσης χαλάρωση της πειθαρχίας και η πτώση του ηθικού, σε συνδυασμό με την αντικατάσταση των Διοικητών των Σχηματισμών, δεν επέτρεψε τη συγκροτημένη σύμπτυξη όλων των Μονάδων της Στρατιάς, όπως έκανε η Ανεξάρτητος Μεραρχία, το 5/42 ΣΕ και άλλοι σχηματισμοί.-

 Οι Μεγάλες Απώλειες στη Μικρασιατική Εκστρατεία (1919-1922)

Από πηγές του Γενικού Επιτελείου Εθνικής Άμυνας  το καλοκαίρι του 1919 η δύναμη του εκστρατευτικού σώματος που έφθασε στη Σμύρνη ήταν 1795 αξιωματικοί και 52.545 οπλίτες. Στις αρχές Απριλίου 1921 η δύναμη της Στρατιάς  μας στη Μικρά Ασία ήταν 4364 αξιωματικοί και 122.164 οπλίτες.

Οι απώλειες στις τριετείς επιχειρήσεις ήταν φοβερές για το Πεζικό. Έχασε σχεδόν το σύνολο των εμπειροπόλεμων αξιωματικών του και πολλές χιλιάδες στρατιωτών.

Νεκροί αξιωματικοί 1.240 και οπλίτες 49.485

 Ο ιστορικός του μέλλοντος όμως θα εστιάσει στα άνευ προηγουμένου τακτικά σφάλματα που οδήγησαν στην αιχμαλωσία χιλιάδες άνδρες. Φέτος λόγω επετείου 100 ετών γράφηκαν πολλές σελίδες, πολλές γνώμες, πολλά νέα στοιχεία, πολλές εκδηλώσεις μνήμης…

Αναμνηστική φωτογράφηση Αξιωματικών κατά την προέλαση του 1921

Στο αφιέρωμά μας  παρουσιάζεται ένα μικρό δείγμα από  φωτογραφίες  με στιγμιότυπα από τις πολεμικές επιχειρήσεις στη Μικρά Ασία και τη ζωή των στρατιωτών στο Μικρασιατικό μέτωπο από τη Συλλογή της  Γ.Υ.Σ., της ΕΡΤ από τον φακό του φωτορεπόρτερ Πέτρου Πουλίδη (1885-1967), το αρχείο της Πηνελόπης Θ.Σιώρη, το αρχείο της Marie Roussos, το αρχείο του Συλλόγου μας και το αρχείο του Γ. Φωτ. Σιώρη και άλλων συμπατριωτών μας.

Μνήμη για έναν Ισαραίο ήρωα

Ένα βιβλίο με τίτλο «Αιχμάλωτος των Τούρκων» του Βασίλη Γ. Διαμαντόπουλου που εκδόθηκε στα 1977, αναφέρεται με λεπτομέρειες στην αγωνία των αιχμαλώτων αξιωματικών και οπλιτών όταν ήρθε η ήττα και η οπισθοχώρηση των δυνάμεων και οι Τούρκοι, άτακτοι και μη, έκαναν κάθε κακό στους άμοιρους νικημένους, δίχως να τηρούν κανόνες και προσχήματα. Σε αρκετές παραγράφους που θα παραθέσουμε από το βιβλίο θα φανεί η προσωπικότητα του Τχη Σιώρη και το ηρωϊκό του τέλος στα χώματα της Ιωνίας.

Το εξώφυλλο του βιβλίου «Αιχμάλωτος των Τούρκων» με σύνολο 127 σελ. μνήμης

Ο Θεόδωρος Σιώρης γεννήθηκε στο Ίσαρη του Δήμου Λυκοσούρας το 1881 και πατέρας του ο Κωνσταντίνος Σιώρης από το γάμο του με την πρώτη του γυναίκα. Είναι απόγονος  της 7^ης γενιάς του γενάρχη των Σιωραίων Αθανάσιου Σιώρη οπλαρχηγού του 1821. Ο Θεόδωρος φοίτησε σε Σχολές Υπαξιωματικών και Αξιωματικών του Ελληνικού Στρατού. Πολέμησε στους Βαλκανικούς Πολέμους υποστήριξε την Εθνική Άμυνα και συμμετείχε στο Μακεδονικό. Υπήρξε συμμαθητής και συναγωνιστής του Νικολάου Πλαστήρα  και σταδιακά πήρε το βαθμούς του Λοχαγού και του Ταγματάρχη για να μεταβεί από τους πρώτους το Μάϊο του 1919 με τη Στρατιά της Σμύρνης στα ιερά χώματα της Ιωνίας. Μέχρι το τέλος του ήταν  ο επιτελάρχης Τχης του 18^ου Συντ. Πεζικού.

Από το γάμο του απέκτησε μια θυγατέρα, την Βιργινία το 1915 και 2 αγόρια που δεν τα χάρηκε ποτέ. Στα 1920 γεννήθηκε ο πρωτότοκος Κωνσταντίνος Θ. Σιώρης και το δεύτερο αγόρι γεννήθηκε στα 1922. Το 2^ο αγόρι αυτό βαπτίστηκε Θεόδωρος σαν τον πατέρα του, για να τιμηθεί και να κρατηθεί το όνομα του ήρωα Ταγματάρχη Θεόδωρου Κ. Σιώρη που έπεσε στη Μαγνησία της Ιωνίας αιχμάλωτος των Τούρκων με φρικαλέο τρόπο στα  41 του, όπως θα διαβάσετε από τη μαρτυρία του οπλίτη Β. Γ. Διαμαντόπουλου στο βιβλίο του «Αιχμάλωτος των Τούρκων» (1922-1923)

ΑΙΧΜΑΛΩΤΟΣ ΤΩΝ ΤΟΥΡΚΩΝ, Θείρα Μ. Άσίας 22-2-1922, σελίδες 127 - ΒΑΣΙΛΗΣ Γ. ΔΙΑΜΑΝΤΟΠΟΥΛΟΣ, ΑΘΗΝΑ 1977.

ΣΗΜΕΙΩΜΑ του Συγγραφέα…

Στο βιβλίο τούτο διηγούμαι μέρος της ζωής των ελλήνων αιχμαλώτων στα χέρια των τούρκων μετά τη Μικρασιατική καταστροφή του 1922, βεβαιουμένην από την προσωπική μου εμπειρία.

‘Έκρινα όμως σκόπιμο να περιγράψω και την υποχώρηση και παράδοσή του στους Τούρκους του συντάγματος στο οποίο βρέθηκα να υπηρετώ τότε στρατιώτης, του 18^ου πεζικού, όπως προσωπικά την αντιλήφτηκα.

Στην πραγματικότητα το βιβλίο τούτο, κατά τα κύρια μέρη του, γράφτηκε από μένα το καλοκαίρι του 1923, όταν γύρισα από την αιχμαλωσία  και μίλησα και για τα δυο θέματα που περιέχονται σ’ αυτό (την υποχώρηση του 18^ου Συντάγματος ΠΖ του Β΄ Σώματος Στρατού και τη ζωή στην αιχμαλωσία), στο Μαλλιαροπούλειο θέατρο στην Τρίπολη.

Όλο το περιεχόμενο του βιβλίου, τούτου αποτελεί αντικειμενική αλήθεια την οποία με ψυχραιμία αντιλήφτηκα και αποτύπωσα ζωηρά στη μνήμη μου. Αιτίες που δεν το δημοσίευσα επί τόσα χρόνια διάφορες… Τι μάλλον οι γνωστές εκείνων των καιρών. Αδυναμία σε οικονομικά μέσα, επαγγελματικές και υπηρεσιακές απασχολήσεις κατά τη δημοσιοϋπαλληλική μου ζωή , ανώμαλες πολιτικές και πολεμικές καταστάσεις κ.λπ. Τώρα που σύντυχαν ευνοϊκότερες δυνατότητες, σκέφτηκα να το δώσω στη δημοσιότητα μετά από προσαρμογή του κειμένου σε απλή κατανοητή γλώσσα και με σκοπό να μη μένουν άγνωστες μνήμες τέτοιων συμφορών του γένους μας.

Στο κείμενο οι χρονολογίες είναι κατά το παλαιό ημερολόγιο που ίσχυε τότε και μόνο οι χρονολογίες επανόδου από την αιχμαλωσία είναι κατά το νέο ημερολόγιο.

Ή Μικρασιατική εκστρατεία άρχισε με την απόβαση του ελληνικού στρατού στη Σμύρνη στις 2 Μάη 1919 και έληξε με την κατάρρευση του στρατιωτικού μετώπου στα μέσα Αυγούστου – αρχές Σεπτέμβρη 1922 με συνέπεια πολυάριθμες απώλειες της εις ανθρώπους δύναμης της στρατιάς ως και με το ξερίζωμα του εκεί ελληνισμού. Στην  Ελλάδα οι νέοι στρατεύονταν σε ηλικία 21 έτους. Στη διάρκεια της Μικρασιατικής εκστρατείας, στο τέλος του 1919 στρατεύτηκαν οι νέοι της στρατολογικής  κλάσης 1919. ‘Έτσι κλήθηκαν να υπηρετήσουν στο στρατό σε ηλικία 20 χρόνων. Σε συνέχεια τον Μάρτη του 1920 στρατεύτηκαν οι νέοι της στρατολογικής κλάσης 1920. Αυτοί κλήθηκαν σχεδόν μόλις είχαν συμπληρώσει την ηλικία των 19 χρόνων. Και τον μήνα Ιούλη 1920 κλήθηκαν για κατάταξη στο στρατό οι νέοι, που ανήκαν στη στρατολογική κλάση του 1921.

Αυτοί όμως τότε μόλις είχαν μπει στην ηλικία των 19 χρόνων τους. Το Γενικό Επιτελείο του Στρατού, που γνώριζε τις δυσκολίες προσαρμογής και αντοχής νέων τέτοιας ηλικίας στη σκληρή στρατιωτική ζωή και μάλιστα σε εκστρατεία και πόλεμο, διάταξε όπως κατά την κατάταξη αυτών γίνει επιλογή για κατάταξη μόνον του 25%, στους άλλους δε, δηλαδή στο 75%, να δοθεί αναβολή κατάταξής των ενός χρόνου. Στην κλάση αυτή ανήκα και ΄γω. Προσήλθα και μου χορηγήθηκε αναβολή ενός χρόνου με την δικαιολογία «ένεκα αδυναμίας έξεως».

Τον επόμενο χρόνο, τον ‘Ιούλη 1921, έδωσα τις εξετάσεις μου για τον τρίτο χρόνο στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου της Αθήνας και σύγχρονα, επειδή έληξε η αναβολή της κατατάξεώς μου στο στρατό, παρουσιάστηκα στην αρμόδια επιτροπή στο Ναύπλιο, κατατάχτηκα και στα τέλη ‘Ιούλη του 1921 βρέθηκα στη Μικρά Ασία και υπηρετούσα σε λόχο πεζικού του εμπέδου συντάγματος του Β’ Σώματος Στρατού. Το καλοκαίρι ‘κείνο ο ελληνικός στρατός μαχόμενος προχώρησε, πέρασε το ποταμό Σαγγάριο και την Αλμυρή έρημο και έφτασε έξω από την Άγκυρα. Κατά τα τέλη όμως του μήνα Σεπτέμβρη, για να μη αποκλειστεί στ’ άξενα αυτά μέρη από τις φθινοπωρινές βροχές και τον χειμώνα, συμπτύχθηκε προς τα πίσω στη οχυρή γραμμή Έσκη – Σεχήρ, ‘Αφιόν Καραχισάρ, Τσιβρίλ και προς τα νότια στον ποταμό Μαίανδρο.

Ο τότε βασιλιάς Κωνσταντίνος, κοινοποίησε προς το στρατό διάγγελμα στο οποίο ισχυριζόταν ότι με την προέλασή μας πετύχαμε τους αντικειμενικούς σκοπούς μας (ενώ όλος ο στρατός είχε αντιληφτεί ότι δεν τους είχαμε πετύχει και τούτο γιατί σκοπός της προέλασης ήταν η διάλυση ή αιχμαλωσία του τούρκικου στρατού – τούτο όμως δεν κατορθώθηκε γιατί ο τούρκικος στρατός μαχόμενος υποχώρησε μέχρι της Άγκυρας χωρίς να διαλυθεί ή αιχμαλωτιστεί κατά μεγάλο μέρος του) και τώρα θα κρατήσουμε τις θέσεις μας λέγοντας προς τον εχθρό «Μολών Λαβέ».

Ό ελληνικός στρατός, ταλαιπωρημένος από την προέλαση και οπισθοχώρηση όπως και απογοητευμένος  για τις άσκοπες θυσίες του, το βασιλικό αυτό διάγγελμα το δέχτηκε με ειρωνικά σχόλια, γιατί γνώριζε την πραγματικότητα και γιατί έβλεπε ότι θα περνούσε στη Μ. Ασία άλλον ένα χειμώνα σε απραξία. Τον χειμώνα αυτόν του 1921 -1922 ο στρατός τον περνούσε με την συνηθισμένη εκτέλεση υπηρεσίας: φυλάκια, συγκρούσεις στο μέτωπο και στο εσωτερικό με τούρκους ατάκτους αντάρτες (Τσέτες και Ζαμπέκια) ιδίως στις περιοχές  Όδεμησίου και ‘Αϊδινίου, καθημερινά γυμνάσια πρωί και απόγευμα και σχετικά με καλή διατροφή στο κρέας, τυριά, μακαρόνια κ.λ.π.

Η δυσφορία του στρατού καθώς κυλούσαν οι μήνες φούντωνε με την αβεβαιότητα ως προς το τέλος της εκστρατείας και ή διαίρεση των αξιωματικών μας ως προς τα πολιτικά φρονήματά των ήταν πάντα φανερή. Ό άλφα υπολοχαγός οδηγούσε το λόχο του σε γυμνάσια διατάζοντας τον σαλπιχτή να σημάνει το εμβατήριο του «Αϊτού ο γυιός», (βασιλικό προσωπολατρικό εμβατήριο). Ό βήτα υπολοχαγός σε ίδια περίπτωση στον ίδιο λόχο διάταζε τον σαλπιχτή να σημάνει γνωστό κοινό εμβατήριο λέγοντας χαρακτηριστικά σε αντίθεση προς τον άλλο υπολοχαγό, σαλπιχτή σήμανε τά, τά, τά, εγώ μ’ αυτό έφτασα στην Άγκυρα.

‘Έτσι φτάσαμε στην άνοιξη του 1922. Από τις εφημερίδες Σμύρνης και Αθήνας, που φτάναν’ και στο μέτωπο μάθαινε ο στρατός ότι δεν φαινόταν πολιτική λύση σ’ αυτό τον πόλεμο με την Τουρκία του Κεμάλ. Αντίθετα διαδίδονταν εύκολα διάφορες φήμες Όπως π.χ. ότι τμήματα στρατού θ’ αποβιβαστούν στον Πόντο για να χτυπήσουν και απ’ εκεί τον εχθρό κ.λ.π.

Επίσης ότι σχηματίστηκε κάποια ανώτερη επιτροπή αλυτρώτων ελλήνων, η οποία, στο αδιέξοδο που βρισκόμαστε στον αγώνα κατά της Τουρκίας του Κεμάλ, πρότεινε στην ελληνική κυβέρνηση,  με την προτροπή και του Ελευθερίου Βενιζέλου, αυτοεξορίστου τότε στη Γαλλία, όπως ο στη Μ. Ασία ελληνικός στρατός, υπό τον αρχιστράτηγό  του Αναστάσιο Παπούλα, ενεργήσει επαναστατικά ως προς την ελληνική κυβέρνηση και τον βασιλιά Κωνσταντίνο, να υποχωρήσει από τις γραμμές που είχε ως μέτωπο στα όρια που όριζε η συνθήκη των Σεβρών, τα όποια κατά το πλείστο ήσαν από τη φύση τους οχυρά, να ενεργήσει αποστράτευση ηλικιών στρατιωτών  ικανοποιώντας ένα αίτημα των επιστρατευμένων επί πολλά χρόνια στρατιωτών παλαιοτέρων κλάσεων και να διατηρήσει δύναμη μόνο τριών μεραρχιών, που ήσαν αρκετές και ικανές για τη φρούρηση του συμπτυγμένου μετώπου και να επιστρατεύσει τους ντόπιους Μικρασιάτες Έλληνες. ‘Όμως όπως διαδόθηκε στο στρατό στη λύση αυτή δεν συμφώνησε η ελληνική κυβέρνηση και για τούτο ο  αρχιστράτηγος Άν. Παπούλας, ο οποίος  είχε δεχτεί αυτή τη λύση παραιτήθηκε, με φανερή πρόφαση την ηλικία του και αποστρατεύτηκε.

Η ελληνική κυβέρνηση όρισε για αρχιστράτηγο τον στρατηγό Χατζανέστη.

Η παραίτηση του αρχιστράτηγου Παπούλα, για όποιο λόγο έγινε, απογοήτεψε ακόμη περισσότερο το στρατό ο οποίος είχε αρχίσει και να κακοπερνά από απόψεως διατροφής του. Το συσσίτιό του, άρχισε να είναι φτωχό: το πρωί τσάι, το μεσημέρι φασόλια ξερά ή ρύζι ή μακαρόνια πολλές φορές σκουληκιασμένα και σπανίως κρέας κι’ αυτό κακής ποιότητας και το βράδυ λίγες ελιές ή ρέγγα.

Και ακούστηκε ότι οι στρατιώτες κάποιου Συντάγματος που τους δίνονταν συνέχεια βρώμικες ρέγγες για διαμαρτυρία τις φύτεψαν όλες στο χώμα. Οι ξυπόλητοι στρατιώτες άρχισαν να πληθαίνουν και οι λόχοι δεν εφοδιάζονταν από την Επιμελητεία με καινούργια άρβυλα.

 Αυτά τα περί επιτροπής & αλυτρώτων και σχέδιο υποχώρησης του στρατού μας στα όρια που καθόριζε η συνθήκη των Σεβρών, με επανάσταση του στρατού υπό τον αρχιστράτηγο  Αν. Παπούλαν μου τα βεβαίωσε κατόπιν  εδώ στην Αθήνα ο αείμνηστος Γιατρός Ιωάννης Σιώτης, έγκριτος Κωνστ/πολίτης και οποίος ήταν μέλος της επιτροπής αυτής, χρημάτισε δε και υπουργός Παιδείας κατά  την επανάσταση Πλαστήρα – Γονατά το 1922, παραιτήθηκε όμως γιατί διαφώνησε για την  εχτέλεση τότε των έξη, Γούναρη, Στράτου, Πρωτοπαπαδάκη, Θεοτόκη, Mπαλτατζή και Xατζηανέστη που καταδικάστηκαν σαν υπεύθυνοι και ένοχοι της Mικρασιατικής Καταστρoφής.

Παραθέτουμε  μετά το ενδιαφέρον  ΣΗΜΕΙΩΜΑ του συγγραφέα επιλεγμένες  παραγράφους αφιερωμένες στον Τχη Θ.Γ.Σιώρη.

Όταν όμως το πρωί της 27 Αυγούστου ημέρα Σάββατο ξεκίνησε η  αμαξοστοιχία από Τουρμπαλί προς Σμύρνη, μόλις προχώρησε λίγο διάστημα και πλησίαζε σε γέφυρα, που ήταν μπρος της, ξετροχιάστηκε και σύγχρονα ακούστηκε δυνατός κρότος, έκρηξη και η γέφυρα ανατινάχτηκε. Το σύνταγμα την ίδια στιγμή, σε φάλαγγα κατά τετράδες το κύριο σώμα του, είχε αρχίσει την πορεία του προς το Τουρμπαλί. Δεν είχε όμως προχωρήσει πολύ και από τα δεξιά της σιδ/μικής  γραμμής υψώματα άρχισε να βάλλεται από εχθρικό πυροβόλο. Τότε, επειδή ή όλη φάλαγγα του Συντάγματος ήταν εκτεθειμένη, ή Διοίκηση διάταξε οπισθοχώρηση στα πίσω υψώματα και τούτο έγινε. Η Διοίκηση  μ’ όλο το επιτελείο της αξιωματικούς και στρατιώτες, μεταγωγικά της κλπ. στάθηκε πάνω σε λόφο και διάταξε το πυροβολικό μας να βάλει κατά των απέναντι εχθρικών θέσεων. Αμέσως ρίχτηκαν μερικές βολές και μ’ αυτές διαλύθηκε και τμήμα καβαλάρηδων που είχαν φανεί στην απέναντι πεδιάδα και πλησίαζαν τη σιδ/μική γραμμή. Το εχθρικό. πυροβόλο εξακολουθούσε να βάλει χωρίς όμως να μας προξενεί απώλειες. Η ώρα θα ήταν περίπου 11 π. μ. όταν όλη ή φάλαγγα, όπως πιστοχώρησε, βρισκόταν συγκεντρωμένη  στην πλαγιά του λόφου και τότε άκουσα τον επιτελάρχη της διοίκησης, ταγματάρχη πεζικού  Θ. Σιώρην να λέει προς τον διοικητή Ζεγκίνη : «πρέπει να επιταχύνουμε την πορεία μας προς τη Σμύρνη, αφού επιτεθούμε και διαλύσουμε αυτούς τους λίγους που φάνηκαν μπρος μας».

Από το βιβλίο «ΤΟ  ΙΣΑΡΙ» του δημοσιογράφου Δημ.Κυριακόπουλου,1972.

Η παραπάνω  δε εικόνα του ήρωα Τχη ΠΖ κοσμούσε το βιβλίο του Ιωάννη Σιώρη, 1932 σαν ερανιστού με τα απομνημονεύματα του πατέρα του Παπαθανάση Σιώρη του Παντελή, σχετικά με τη δράση του Γενάρχη των Σιωραίων  Σιόρ-Θανάση στο ένδοξο 1821.

Κατά την κίνηση όμως της φάλαγγας προς τα ψηλώματα, τα τμήματα έχασαν την τάξη και συνοχή τους και βρεθήκανε τόσο ανακατωμένα ώστε ήταν φανερό ότι δεν μπορούσαν να ξαναύρουν την τάξη τους και πειθαρχημένα να οδηγηθούν. Διαλυμένη πλέον μάζα βάδιζαν προς τα ψηλώματα που έχουν τ’ όνομα «Δυό αδέρφια» διαρκώς προς τ’ αριστερά. Τις στιγμές αυτές βρισκόμουν στο χώρο που ήταν το επιτελείο και μαζί με τον υπασπιστή του Ζεγκίνη Υπολ/γό  Σαρρή, στα ριζά μεγάλου δέντρου και μετρούσα τις οβίδες που μας έστελνε το βαρύ εχθρικό πυροβόλο. Πέφτανε γύρω μας και χωνόσαντε στο χώμα χωρίς να σκάνε. Είχα μετρήσει έντεκα.

Σ’ αυτή τη σύγχυση και διάλυση ο συνταγματάρχης  Θεοδώρου ο επιτελάρχης ταγματάρχης Θ. Σιώρης, ο λοχαγός πυροβολικού Οικονομίδης και άλλοι αξιωματικοί στάθηκαν σ’ ένα σημείο με στημένη τη σημαία του συντάγματος και καλούσαν τους στρατιώτες να μη την εγκαταλείψουν και να συγκεντρωθούν γύρω της. Οι σαλπιγκτές σάλπιζαν πατριωτικά εμβατήρια. Οι στρατιώτες άρχισαν να συγκεντρώνονται και σε λίγο τα δύο τρίτα της όλης στρατιωτικής δύναμης βρίσκονταν εκεί και απαιτούσαν από τους αξιωματικούς να τους συντάξουν σε τμήματα και ν’ αποφασίσουν τι θα κάνουν. Επειδή όμως βολές του εχθρικού πυροβολικού άρχισαν να πέφτουν στο χώρο που είμαστε, διατάχτηκε και όλοι μαζί κάμψαμε την κορφή του υψώματος για να προκαλυφτούμε στην πίσω του πλαγιά.

Από τη νέα αυτή θέση μας είδαμε κάτω μπρος μας λουρίδα θάλασσας του κόλπου της Σμύρνης. Σύγχρονα όμως μπρός  μας, σε αρκετή απόσταση, μέσα από μικρή κοιλάδα, μάλλον «χαράδρα» φάνηκαν καβαλάρηδες, όχι περισσότεροι από 200 – 250, οι όποιοι ριχνόντουσαν  προς  το μέρος μας. Οι αξιωματικοί μας που παρατηρούσαν  με τα κυάλια  τους είπαν ότι ήταν τούρκικο ίππικό  και ότι πίσω απ΄ αυτούς  που φαίνονταν, έρχονταν και άλλη φάλαγγα. Διαδόθηκε σύγχρονα μεταξύ των στρατιωτών ότι στ΄ αριστερά μας υψώματα ήσαν πολυβολεία. Άλλα εκ των  υστέρων αποδείχτηκε ότι ή διάδοση αυτή δεν ανταποκρινόταν σε αληθινά πράγματα, γιατί  στρατιώτες που έφυγαν  προς  αυτή την κατεύθυνση, έφτασαν στη θάλασσα στον Τσεσμέ, χωρίς να προσβληθούν από εχθρικά τμήματα.

Οι συνταγματάρχες Ζεγκίνης  και Θεοδώρου με τους αξιωματικούς του επιτελείου των άρχισαν να συσκέπτονται για ν’ αποφασίσουν τι να κάνουν. Και ακούστηκε απ’ αυτούς η λέξη «παράδοση». Μόνος ο επιτελάρχης ταγματάρχης  Σιώρης  ακούστηκε να ζητάει έναν πολυβολητή, για να βάλει κατά των  επερχομένων καβαλλάρηδων. Άλλα ή διάλυση ήταν τόσο ολοκληρωτική ώστε τίποτα δεν έγινε για αντίσταση. Αν και οι περισσότεροι στρατιώτες φώναζαν «δεν παραδινόμαστε» κανένας αξιωματικός δεν πήρε την πρωτοβουλία να μας συντάξει και να μας οδηγήσει σε αντίσταση. Αντίθετα προσπαθούσαν να μας πείσουν ότι φτάσαμε σε αδιέξοδο και ότι μόνο με την παράδοσή μας θα σωνόμαστε, γιατί έτσι θα πηγαίναμε στη Σμύρνη, εκεί θα παραδίναμε τα όπλα μας και θα φεύγαμε ελεύθεροι για την πατρίδα μας…

ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ (ΜΟΙΡΟΛΟΪ)

«Εσείς βουνά της  Άγκυρας και της Μικράς Ασίας

ποτέ σας μην ανθίσετε ποτέ μη λουλουδίστε

για το κακό που πάθαμε στις δέκα τρεις τ’ Αυγούστου

Γιόμισαν τα βουνά κορμιά και οι κάμποι παλληκάρια.

Κι’ άλλα παιδιά ‘ν’ αιχμάλωτα, κι’ άλλα

‘ναι λαβωμένα κι’ ένα παιδί απ’ τον τόπο μας

άλλων παιδιώνε λέει :

Βλέπω παιδιά, ‘τοιμάζεστε στον

τόπο μας, να πάτε, Ντουφέκι να μη ρίξετε,

τραγούδι να μην ειπήτε.

Κι’ αν σας ρωτήσει η μάνα μου κι’ ο δόλιος μου πατέρας,

πέστε τους πως παντρεύτηκα εδώ μέσ’ την Τουρκία.

Πήρα την πλάκα πεθερά, τη μαύρη γη γυναίκα

δυό κυπαρίσσια αγκαλιά στο μνήμα μου απάνου.»

Σημείωση:

Το τραγούδι τούτο το σύνθεσε ο λαός στην Aρκαδία το 1922 . Το κατάγραψε το 1925 ο καθηγητής Δημ. Άνδρ. Tσίρμπας στο xωριό  Mάναρι – Αρκαδίας και το δημοσίευσε το 1957 στη «Λαογραφία» (Τόμος 17,σελ.74 αριθ.5). Στο βιβλίο ακολουθούν τα παρακάτω κεφάλαια:

• ΠΟΡΕΙΑ ΠΡΟΣ ΤΗ ΣΜΥΡΝΗ

• ΠΡΩΤΗ ΝΥΧΤΑ ΣΤΗΝ ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΑ

• ΠΟΡΕΙΑ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ ΤΗΣ ΜΙΚΡΑΣ ΑΣΙΑΣ (Νυμφαίο)

 αλλά το τελευταίο... 

• ΗΜΕΡΑ ΣΦΑΓΗΣ ΤΩΝ ΑΙΧΜΑΛΩΤΩΝ ΣΤΗ ΜΑΓΝΗΣΙΑ

Ξημέρωσε, η 31 Αύγουστου, ημέρα Τετάρτη . Καθώς είμαστε καθισμένοι κάτω, συγκεντρώθηκαν γύρω σ’ όλη την έκταση οι τούρκοι κάτοικοι της Μαγνησιάς άντρες, γυναίκες, παιδιά, νέοι και γέροι μας χλεύαζαν και μας πετροβολούσαν. Κατά ώρα  9π.μ. τούρκος αξιωματικός επέτρεψε στο πλήθος αυτό να υποδείξει και να συλλάβει όποιον αιχμάλωτο γνώριζε ότι υπηρέτησε στη Μαγνησιά και τυχόν τους είχε κακοποιήσει. Η πρόφαση αυτή άρκεσε για να ορμήσει το πλήθος, να συλλαμβάνει και να σέρνει έξω από το στρατόπεδό μας τους πιο σωματώδεις και ρωμαλέους από μας ότι δήθεν τους αναγνώριζαν. Τους τραβούσαν πιο πέρα και τους τουφέκιζαν. Έτσι σκότωσαν εκεί περί τους διακόσιους πενήντα (250). Ηλικιωμένος τούρκος πολίτης κοντός, με κεφάλι πού ΄μοιαζε με πίθηκου, πλησίασε τη συντροφιά μας και παρατηρούσε, ψάχνοντας με τα δάχτυλά του τ’ αυτιά ενός από μας, του Πλούταρχου Οικονόμου που κατάγονταν από το χωριό Βελίτσα της Βοιωτίας.

 Τον έπιασε από το χέρι και τον τραβούσε λέγοντας, όπως κατάλαβαν οι από μας τουρκομαθείς, ότι είναι γνωστός του «Αρμένης».

Κείνη τη στιγμή, δεν κατάλαβα πως, σηκώθηκα αυθόρμητα και είπα με δυνατή φωνή . «Λέτε ότι παίρνετε Μικρασιάτες που τους γνωρίζετε: πριν πήρατε άντρα που καταγόταν από τό Μωρηά» τώρα παίρνετε αυτόν που κατάγεται από την Λαμία!!!  Σε μικρή απόσταση βάδιζε ένας Τούρκος στρατιωτικός γιατρός, με καινούργια στολή και μαστίγιο στο χέρι του. Άκουσε τις φωνές μου και πλησίασε προς με, με υψωμένο το μαστίγιό του για να με χτυπήσει. Στάθηκε όμως και πριν μου καταφέρει το μαστίγιό του, ζήτησε να του ερμηνεύσουν τι έλεγα. Κάποιος τουρκομαθής συνάδερφος του εξήγησε. Αφού άκουσε στράφηκε προς τον Πλ. Οικονόμου, που ακόμη τον τραβούσε από το χέρι του ο γέρο - τούρκος και του είπε κάτι στην τούρκικη. Ο Πλ. Οικονόμου δεν απαντούσε γιατί απλά δεν καταλάβαινε τι του έλεγε.

Τότε ο Τούρκος γιατρός σήκωσε το μαστίγιό του  και το κατέβασε με δύναμη στο μπράτσο του χεριού  του γέρο – τούρκου που τραβούσε τον Οικονόμου και  σύγχρονα τον έσπρωξε να φύγει. Έτσι σωθήκαμε κείνη  τη στιγμή. Βρισκόμαστε πλέον μέσα στο θάνατο ώστε  κι’ όταν τον νοιώθαμε να μας αρπάζει για το σφαγείο, στεκόμαστε τέλεια απαθείς, χωρίς να δοκιμάζουμε δειλία, συγκίνηση ή ταραχή. Ο έλληνας λοχαγός του Πυρ/λικού  Οικονομίδης, μεγαλόσωμος άντρας που είχε μείνει μόνο με τη φανέλα του, σχισμένη κιλότα και τις μπότες του, βλέποντας την, όπως πάρα πάνω περίγραψα, ανελέητη σφαγή των αιχμαλώτων, στάθηκε όρθιος και με τη βροντερή φωνή του καυτηρίασε, τη συμπεριφορά αυτή των τούρκων. Τούτο όμως έδωσε αφορμή στους τούρκους αξιωματικούς και ξεχώρισαν περίπου σαράντα (40) έλληνες αξιωματικούς αιχμαλώτους και βέβαια πρώτο τον λοχαγό Οικονομίδη και τον επιτελάρχη του 18^ου  Συντ/τός μας, ταγματάρχη Θ. Σιώρη και τους οδήγησαν έξω από το στρατόπεδό μας, σ’ άγνωστο σ’ εμάς κείνη τη στιγμή μέρος. Την επομένη, συνάδερφοί μας που οδηγήθηκαν από τούρκους φρουρούς για κάποια αγγαρεία λίγο έξω της Μαγνησιάς, μας βεβαίωσαν όταν πιστρέψανε, ότι μέσα σε ρέμα, κοντά στην πόλη είδαν περί τα σαράντα πτώματα κοντά το ένα στο άλλο δεμένα με σύρμα κατά  συνέχεια και καϋμένα με φωτιά. Ασφαλώς αυτά τα πτώματα ήσαν οι αξιωματικοί μας τους οποίους σκότωσαν και τους έκαψαν. Τι ίσως τους έκαψαν ζωντανούς!!!

Μνημείο Ηρώων στην κωμόπολη Ίσαρη - Μεγαλόπολης

Ο Αντιστράτηγος Νικόλαος Πλαστήρας (1883-1953) , υπήρξε συμμαθητής και συναγωνιστής του Θεόδωρου Κ. Σιώρη. Ενώ ήταν από τους πρώτους που έφθασαν στη Σμύρνη το 1919 έφυγε από τους τελευταίους από την Μικρά Ασία. Ο Πλαστήρας πέρα από Στρατιωτικός υπήρξε και πολιτικό πρόσωπο σαν Πρωθυπουργός το 1945 και δύο φορές στα 1950-52.

Οι Τούρκοι τον καλούσαν «Καρά-πιπέρ» (Μαύρο πιπέρι), ενώ το 5/42 Τάγμα Ευζώνων που διοικούσε σαν Σχης αποκαλείτο «Σεϊτά Ασκέρ’» (Στρατός του Διαβόλου). Επικηρύχθηκε από το Μουσταφά Κεμάλ και ονομάστηκε και «΄Αγιος της προσφυγιάς» για τα μέτρα που πήρε για τους πρόσφυγες…

Ισαραίοι που υπηρέτησαν την περίοδο 1919 – 1922 στην Μικρά Ασία πέραν του Θ. Κ. Σιώρη

Από το φωτογραφικό αρχείο που είναι αναρτημένο στην πλούσια ιστοσελίδα του Συλλόγου www.isari.gr και από τις φωτογραφίες που έδωσαν διάφοροι Ισαραίοι και οικογένειες από το Ίσαρη, την Αθήνα και το εξωτερικό, διαπιστώνουμε αρκετούς Ισαραίους οπλίτες και υπαξιωματικούς της κλάσης του ’19 του ’20 και του ’21 που στρατευμένοι βρέθηκαν να πολεμούν στη Μικρά Ασία. 

• Δημ. Άγγ. Σακελλαριάδης

Ό Δημ. Άγγ. Σακελλαριάδης. γεννηθείς τό 1898. ’Ανθυπίλαρχος τής Σχολής Εύελπίδων μετέσχε τής Μικρασιατικής εκστρατείας, Μάρτιο τοΰ 1921. Έτιμήθη μέ Άριστεΐο Ανδρείας (φονευθείς παρά τό Άβγκίν τής Μ. Ασίας, τόν Μάρτιο τοΰ 1921). {Από το βιβλίο του Δ. Κυριακόπουλου "ΙΣΑΡΙ"}

• Δημ. Γ. Σακελλαριάδης, αξιωματικός,

άποστρατευθείς τό 1923 μέ τον βαθμό τοΰ άντισυνταγματάρχου. Μετέσχε των Βαλκανικών πολέμων καί τής Μικρασιατικής καταστροφής, τραυματισθείς εις τάς μάχας περί την Προύσαν καί τιμηθείς μέ άριστείο ανδρείας. Άπέθανε τό 1955. {Από το βιβλίο του Δ. Κυριακόπουλου "ΙΣΑΡΙ"}

• Μιχ. Π. Χαραλαμπόπουλος (τελειόφοιτος τής Νομικής)
• Θεόδ. Δ. Σταματόπουλος
• Ίωάν. Ά. Κατριβάνος
• Οδυσσέας Κατριβανος του Ανδρέα (Δημάρχου Λυκοσουρας)

Στην πρώτη φωτογραφία είναι Ο Οδυσσέας Κατριβανος πριν τον πόλεμο, στην δεύτερη είναι στην Προύσα λίγο πριν σκοτωθεί και στην τρίτη είναι το πίσω μέρος της δεύτερης φωτογραφίας πού γράφει στην μητέρα του Πηνελόπη. Ο Πατέρας του είχε πεθάνει. {πληροφορίες από Γιώργο Κατριβάνο}

• Θεόδ. Πούλου Χρόνης
• Θεόδ. Π. Τσαντίλης
• Χαρ. Ήλ. Φωτόπουλος
• Γεώργιος Δημ. Ζορμπάς, φονευθείς

Νομός γέννησης Αρκαδίας

Ο.Τ.Α. γέννησης Ίσαρι

Οικισμός γέννησης Ίσαρι

Περίοδος Μικρασιατική Εκστρατεία 1919 - 1922

Ημερομηνία θανάτου 3/7/1922

Τόπος θανάτου Ιιγ' ορ. Χειρουργείον

Ο θανών ήταν θείος του σημερινού μέλους του Δ.Σ. Γιώργου Α. Ζορμπά, ο οποίος έλαβε το όνομα Γεώργιος στη μνήμη του.

• Ανδρέας Χαραλ. Κατριβάνος

• Δημήτρης Τσαγκαρης (Λειβαδιτης) - Τραυματίας
• Γεώργιος Κουτσόγιωργας
• Σταύρος Γαλάνης (Βεζοσταύρος)

Πολέμησε στο Σαγγαριο και σώθηκε κλέβοντας το άλογο Τούρκου Αξιωματικού πού ανέβηκε σε ένα δένδρο για να δει που βρίσκονται οι Έλληνες έτσι κατόρθωσε και έφτασε στο λιμάνι {πληροφορίες από Γιώργο Κατριβάνο}

• Θανάσης Β. Ξηρόκωστας

• Νικόλαος Β. Ξηροκώστας αδελφός του Θανάση Β. Ξηρόκωστα
• Ν. Άσ. Τσουτσουμπρής
• Β. Π. Ζιόμπολας
• Γεώργιος Βουζίκας

• Γ. ’Αποστολόπουλος
• Α. Σ. Σιώρης
• Β. Ρούπας

• Γεώργιος Κονταξής

• Δημήτρης Ζώης
• Χρίστος Πανάγου Κυριαζής

Ό γιατρός Χρίστος Πανάγου Κυριαζής μετέσχε σέ όλους τούς πολέμους άπό τό 1912 μέχρι τού 1922 φθάσας μέχρι τού βαθμού τού έφ. έπιάτρου (ταγματάρχου). Διά τήν πολεμική δράση του έτυχε πολλών τιμητικών διακρίσεων.

• Δημ. Αναστ. Τασιόπουλος,

συνταγματάρχης ιππικού, άπεβίωσε προ έτών. Πήρε μέρος στον Μακεδονικό άγώνα, στους Βαλκανικούς πολέμους και στη Μικρασιατική έκστρατεία.

Οι περισσότεροι επέστρεψαν στο χωριό ή στην πρωτεύουσα ή μετανάστευσαν.

**************************************************

Σίγουρα όμως είχαν να περιγράψουν τις ένδοξες νίκες του Ελληνικού Στρατού μέχρι την Άγκυρα, αλλά και το δράμα και την καταστροφή που ακολούθησε μετά την κατάρρευση του μετώπου. Οι στρατιώτες και ο Ελληνισμός ένοιωσαν στο πετσί τους την Μικρασιατική Καταστροφή.

Τιμή και δόξα στους Ισαραίους εφέδρους οπλίτες, υπαξιωματικούς και Αξιωματικούς του Μικρασιατικού Στρατιωτικού Μετώπου 1919-1922!

Τιμή και δόξα σε όσους χάθηκαν και σε αυτούς που επέζησαν…

<<Τα δειλά των εχθρών σας πλήθη καταφρονήσατε· την κόμην πάντα ο θρίαμβος στέφει των υπέρ πάτρης κινδυνευόντων>>. Ανδρέας Κάλβος (1792-1869).-

Οι δωρισθείσες στολές στο Λαογραφικό Μουσείο του ΄Ισαρη.

Σταύρος Γ. Σιώρης, 2014 , μπροστά στις 2 στολές

Αρχές Αυγούστου του 2014 η Πηνελόπη Θ. Σιώρη (στη φωτογραφία), εγγονή του ήρωα Τχη Θ. Κ. Σιώρη, δώρησε στο Λαογραφικό Μουσείο του Ίσαρη τις 2 στολές του ήρωα Ισαραίου παππού της.

Ο Γ.Γ. ευχαρίστησε δεόντως την ευγενική δωρήτρια και της απέστειλε ηλεκτρονικά ένα αντίτυπο του βιβλίου «Αιχμάλωτος των Τούρκων» του Β.Γ. Διαμαντόπουλου και διάβασε συγκινημένη τα εδάφια που αναφέρεται το όνομα του ήρωα παππού της.

Οι στολές παραμένουν καθαρές, συντηρημένες, κοσμούν το ισόγειο του Λαογραφικού Μουσείου που πρόσφατα ανακαινίστηκε (2022) και θα βρίσκονται εκεί για τη μνήμη των συγγενών, των επισκεπτών και όσων σέβονται τα μηνύματα της Ιστορίας και των επετείων όπως αυτή στην οποία αναφερθήκαμε διεξοδικά.

(1922-2022) «100 χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή»